Κείμενο – φωτο: Γιάννης Βέλλης
Στα ταξίδια μου στο εξωτερικό –μη φανταστείτε και πολλά- πάντα θαύμαζα την επιμονή των κατοίκων, ή έστω των κρατών τους, να διατηρήσουν μεγάλα κομμάτια της παλιάς πόλης, των χωριών ή οικισμών με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία και χαρακτηριστικά.
Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα, διαπίστωνα όσο μεγάλωνα την ευκολία καταστροφής κάθε σημαντικού, παραδοσιακού, εξειδικευμένου, στην πρωτεύουσα αλλά και όλη την ελληνική ύπαιθρο, την Ήπειρο, τη Θεσπρωτία, στα πλαίσια μιας αόριστης ανάπτυξης ή της λογικής της αντιπαροχής –πολιτικής που έφτιαξε περιουσίες, εργολάβους, έδωσε μέτρια στέγη σε πολλούς, αλλά παράλληλα εξαφάνισε αριστουργήματα, ολόκληρες περιοχές, τρόπους ζωής, έθιμα.
Τόσα χρόνια μετά, που η μεταπολίτευση διδάσκεται -μερικώς και ανωδύνως- στα σχολεία, με τα θετικά και τα αρνητικά της –τα δεύτερα περισσότερα- αναρωτιέμαι εάν υπάρχει η πραγματική βούληση της πολιτείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και οργανισμών διατήρησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς να διατηρήσουν γειτονιές, οικισμούς, παλιές πόλεις –ό,τι έμεινε ακόμα από τις καταστροφές της αντιπαροχής και της ευκολίας- αφού είναι γνωστό ότι χρήματα δεν υπάρχουν ή είναι πολύ περιορισμένα, λόγω της άθλιας οικονομικής κατάστασης της χώρας μας και του εξωτερικού χρέους.
Δεν είμαι αισιόδοξος και το λέω. Η Ελλάδα δεν έχει την κουλτούρα, ή έστω την κυρίαρχη κουλτούρα να διατηρεί το παλιό, όσο σημαντικής αρχιτεκτονικής κι αν είναι. Κάτι που στην Ευρωπαϊκή κουλτούρα έχει ενσωματωθεί. Καταστρέψανε μεγάλο μέρος της αρχαίας κληρονομιάς, για να το κάνουν υλικό σε παλαιότερα κτίσματα, καταστρέψανε αριστουργήματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, ιδίως στη πρωτεύουσα, τα μεγάλα αστικά κέντρα, για να κτίσουν πολυκατοικίες. Η καταστροφή αυτή δεν αναπληρώθηκε, αλλά γενικεύθηκε ως πολιτική ανάπτυξης.
Η μόνη λύση -κατά τη γνώμη μου πάντα- ο στοχευμένος τουρισμός, με επίκεντρο τις παλαιές πόλεις ή ό,τι απέμεινε από αυτές, οι Ευρωπαϊκές παρεμβάσεις, η πολιτική του κράτους με νόμους και απαγορεύσεις καθορισμένες σε αστικές και ημιαστικές ζώνες για τη διατήρησή τους, με την ανάλογη χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά προγράμματα. Οι καλές προθέσεις, πάντα είναι χρήσιμες, αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας δεν είναι αρκετές, ούτε οδηγούν σε λύσεις.
